زندگينامه و سخنان مونژ
زندگينامه و سخنان مونژ
رياضيدان فرانسوي (1746- 1818)
«گاسپار مونژ» در سال 1746 در شهر کوچک «بون» واقع در فرانسه متولد شد. مونژ که فرزند کاسب دوره گردی بود، در 16 سالگی به تیزکردن چاقو و قیچی و غیره می پرداخت. وی با وسایلی که به دست خود ساخته بود، نقشه بزرگی از وطن خود تهیه کرد که مورد توجه و تحسین فراوان واقع شد و آن را در فرمانداری نصب کردند.
معلمین مونژ پس از مشاهده نقشه، او را برای تدریس فیزیک به مدرسه کشیشان شهر لیون فرستادند. وی دستیار شارل بوسو، استاد ریاضیات شد و در سال 1768 جانشین او گرديد. اگر چه مقام استادی نداشت، اما سال بعد به عنوان مدرس فیزیک تجربی در مدرسه جای آبه نوله را گرفت. پس از مدتي، مونژ نشان داد که ریاضیدان و فیزیکدانی توانا، طراحی با استعداد، آزمایشگری ماهر و معلمی تراز اول است.
مونژ به مطالعه بعضی از شاخه های هندسه جان دوباره بخشید و کار وی نقطه شروع شکوفایی فوق العاده آن رشته در سده 19 بود. علاوه بر این، پژوهشهای وی به رشته های دیگر تحلیل ریاضی، خصوصاً به نظریه معادلات دیفرانسیل جزئی و مسائل فیزیک، شیمی و فناوری کشیده شد. مونژ که معلمی نامدار و رئیس مدرسه ای بی نظیر بود، مسئولیتهای مهم اداری و سیاسی را در طول انقلاب و دوره امپراطوری بر عهده گرفت. بنابراین، وی یکی از مبتکرترین ریاضیدانان عصر خود بود. مونژ خیلی زود کارهای شخصی خود را آغاز کرد.
پژوهشهای دوره جوانی او(1766 – 1772) بسیار متنوع، اما جلوه دهنده خصوصیاتی بودند که نشانه استعداد کامل وی بود : از جمله حس تند و تیز درک واقعیت هندسی، علاقه به مسائل علمی، توانایی عظیم تحلیلی و توجه به جنبه های متعدد تحلیلی هندسی. در جریان سالهای 1777 تا 1780 مونژ عمدتاً به فیزیک و شیمی علاقه مند بود و مقدمات تهیه آزمایشگاه شیمی مجهزی را برای مدرسه مهندسی فراهم آورد. انتخاب مونژ به عضویت فرهنگستان علوم به عنوان هندسه دان دستیار در سال 1780 زندگی او را دگرگون ساخت. زیرا مجبور بود که به طور منظم در پاریس اقامت کند. او در طرحهای فرهنگستان پاریس شرکت کرد و مقاله هایی درباره فیزیک ، شیمی و ریاضیات تنظیم و ارئه نمود. فهرستی از مطالبی که به فرهنگستان تقدیم کرد، گواه بر تنوع آنها است : ترکیب اسید نیتریک، تولید سطوح منحنی، معادلات تفاضلی متناهی و معادلات دیفرانسیل جزئی، انعکاس مضاعف و ساختار اسپات اسبند، ترکیب آهن، فولاد و چدن و تاثیر جرقه های برقی بر گاز بیو کسید کربن، پدیده موئینگی و علل بعضی از پدیده های هواشناختی و بررسی در نور شناسی فیزيولوژیک.
با آغاز انقلاب 1789، مونژ در زمره شناخته شده ترین دانشمندان فرانسوی بود. او که عضو بسیار فعال فرهنگستان علوم محسوب مي شد، شهرتی در ریاضیات و فیزیک و شیمی کسب کرده بود. مونژ به عنوان ممتحن دانشجویان افسری نیروی دریایی، شاخه ای از مدارس نظامی فرانسه را رهبری می کرد که در آن زمان عملاً تنها مؤسسات نظامی بودند که تعلیمات علمی شایسته ای به دانشجویان خود می دادند و این مقام وی را، در هر بندری که از آن دیدار می کرد، با دیوانسالارانی در تماس می گذاشت که اندکی بعد تحت مدیریت او قرار می گرفتند. این مقام همچنین وی را قادر ساخت که معدن های آهن، کارخانه ذوب آهن و کارخانه های دیگر را ببیند و بدین ترتیب، در کار فلز پردازی و مسائل فناوری خبره و صاحب نظر شود. علاوه بر این، اصلاح مهمی که در سال 1776 در روش تعلیم مدارس نیروی دریایی انجام داده بود، در زمان انقلاب وی را برای تلاش در جهت تازه کردن روشهای علمی و فنی آماده ساخت. در سال 1794 مسئولیت تاسیس مدرسه مرکزی کارهای عامه(که بعداً به مدرسه پلی تکنیک تبدیل شد) به وی محول گردید.
مونژ در ماه مه سال 1794 به عنوان معلم هندسه ترسیمی منصوب شد. او بر تربیت سر کارگران آینده نظارت مي کرد ، هندسه ترسیمی را در دوره های انقلابی که برای تکمیل تربیت دانشجویان آینده طراحی شده بودند، تدریس مي نمود و یکی از فعالترین اعضاي شورای مدیریت بود. این مدرسه پس از دو ماه تاخیر که بر اثر مشکلات سیاسی پیش آمد، در سال 1795 به طور منظم شروع به کار کرد. هر چند وظایفی که به عنوان سناتور بر عهده مونژ بود، موجب گردید که او چند بار از درسهایش در مدرسه پلی تکنیک دور شود، اما از علاقه شدید وي به مدرسه هیچگاه کاسته نشد. وي نظارت دقیقي در پیشرفت دانشجویان داشت، کارهای پژوهشی آنان را دنبال می کرد و دقت خاصی در برنامه تعلیمات مبذول مي داشت. بیشتر آنچه مونژ در این دوره منتشر کرد، برای دانشجویان مدرسه پلی تکنیک نوشته شده بود. موفقیت گسترده کتاب او بنام «هندسه ترسیمی» (1799) باعث گسترش سریع این شاخه جدید هندسه، در فرانسه و خارج از آن شد.
کار عملی مونژ، موضوعاتي از جمله ریاضیات(شاخه های گوناگون هندسه و تحلیل ریاضی)، فیزیک، مکانیک و نظریه ماشینها را در بر می گرفت. اگر چه اطلاع از جزئیات خدمات مونژ در فیزیک بسیار ناچیز است، زیرا وی هرگز اثر عمده ای در این زمینه منتشر نساخت، اما خدمات اصلی وی مبتني بر نظریه آزمایش‌های مربوط به گرما، صوت، برق ساکن، نور شناسی (نظریه سرابها) بودند. مهمترین پژوهش مونژ در شیمی مربوط به ترکیب آب بود. وی در سال 1781 ترکیب اکسیژن با هیدروژن را در لوله اکسیژن سنج تحقق بخشید و در سال 1783 – همزمان با لاووازیه و بی ارتباط با او – آب را ترکیب کرد. با این که اسباب مونژ بسیار ساده تر بود، اما نتایج اندازه گیری هایش دقیق تر بودند. مونژ در قلمرو تجربی در سال 1784 با همکاری کلوله برای نخسین بار موفق شد، گاز انیدرید سولفور(بیوکسید گوگرد) را به مایع تبديل كند.
سرانجام بین سالهای 1786 و 1788 ، مونژ با برتوله و اندر مونه در اصول فلز پردازی و ترکیب آهن ، چدن و فولاد به پژوهش پرداخت. مونژ مردی شجاع و از دوستان ناپلئون بود و در سال 1798 به اتفاق او به کشور مصر رفت. در این سفر ناپلئون نتوانست او را از شرکت در حمله به اسکندریه منصرف سازد.
بعد از آنکه ناپلئون روانه سنت هلن گردید، مخترع هندسه ترسیمی و موسس اصلی مدرسه پلی تکنیک هم تمام عناوین خود را از دست داد و از آکادمی رانده شد. مونژ در سال 1818 و در سن 72 سالگی در پاریس درگذشت. مخترع هندسه ترسیمی میراثی عظیم از خود به جا گذاشت. زيرا ساختن ماشینهای مدرن و عمارات عظیم بدون کمک آن ممکن نیست.
سخنان مونژ
بشر، آينده ي بشر است.
